در قرارداد بیمه آتش سوزی، بیمه گذار متعهد می شود که خسارت های مستقیمی که در اثر بروز حادثه ناشی از آتش، صاعقه و انفجار به موضوع بیمه وارد شود را پرداخت کند.
بعد از آتش سوزی، ضرر و زیان هایی که به علت وقفه در کار و تولید ایجاد می شوند و همچنین هزینه تعمیر، بازسازی و تاسیس مجدد جز بیمه نمی باشند.
اگر ارزش اموال بیمه شده از ارزش مورد بیمه کمتر باشد، بیمه گذار باید این موضوع را به بیمه گر اطلاع دهد.
بیمه گذار از زمان بروز حادثه 5 روز فرصت دارد بروز حادثه را به بیمه گر اطلاع دهد.
بیمه گذار باید از زمان بروز حادثه ظرف 10 روز شرح و کیفیت حادثه، لیست اشیا سالم و نجات داده شده، محل جدید آنها و مبلغ خسارت تقریبی را به اطلاع بیمه گر برساند.
بیمه گذار باید برای جلوگیری از گسترش خسارات در زمان وقوع حادثه و بعد از آن اقدامات لازم را انجام دهد.
بیمه گذار نباید در مورد موضوع بیمه بدون اذن بیمه گر تغییراتی انجام دهد که تشخیص علت حادثه و تعیین خسارات ناشی از آن را دشوار کند، مگر آن که این تغییرات برای جلوگیری از گسترش خسارات یا رعایت منفعت عمومی لازم باشد.
همچنین بیمه گذار باید از زمان حادثه ظرف 15 روز اموال موجود در روز حادثه و اموال از بین رفته را فهرست کرده و در صورت درخواست بیمه گر بهای آن ها قبل از حادثه را نیز مشخص کند.
هر یک از طرفین باید یک کارشناس را از طرف خود انتخاب نموده و به طرف مقابل معرفی نماید و کارشناسان تعیین شده از طرف بیمه گر و بیمه گذار اقدام به انتخاب کارشناس سوم کنند.
اگر یکی از طرفین ظرف 14 روز از زمان اعلام طرف مقابل کارشناس خود را معرفی نکند یا کارشناسان منتخب نتوانند بر سر انتخاب کارشناس سوم ظرف یک ماه به توافق برسند، باید تعیین کارشناس را از دادگاه صالح درخواست کنند.
اگر کارشناس سوم با هر یک از طرفین نسبت خویشاوندی داشته باشد طرف دیگر می تواند او را رد کند. حق الزحمه کارشناس هر یک از طرفین به عهده خود او است و حق الزحمه کارشناس سوم به عهده دو طرف است.
بیمه گر باید از زمان دریافت مدارک در مورد اموال نجات داده شده ظرف 30 روز تمایل خود به تصاحب، تعمیر یا تعویض این اموال را اعلام کند.
طرفین باید بر سر بهای اموال تصاحب شده با هم توافق انجام دهند. اموالی هم که قرار است تعمیر یا تعویض شوند باید در مدت عرفی که معمولا برای اینکار لازم است تعمیر یا تعویض شوند.
بیمه گر از زمان دریافت مدارک مربوط به حادثه و برآورد خسارات وارده، 4 هفته فرصت دارد تا خسارات وارد شده را جبران کند.
در موارد زیر بیمه گر از پرداخت خسارت معاف شده یا خسارت کمتری را پرداخت می کند.
زمانی که بیمه گذار به وظایف قانونی خود بعد از وقوع حادثه عمل ننماید.
زمانی که حادثه به علت تقصیر بیمه گذار یا قائم مقام قانونی وی رخ داده باشد.
بیمه گر و بیمه گذار می توانند ضمن عقد بیمه مدتی را برای اقامه دعوی مشخص کنند. در این صورت از زمان وقوع حادثه موضوع عقد بیمه ظرف مدت تعیین شده می توانند علیه یکدیگر دعوی مطرح کنند و بعد گذشته مدت تعیین شده، دعوی بیمه گر و بیمه گذار علیه یکدیگر در دادگاه قابل طرح نمی باشد.
قائم مقام کسی است که تمامی حقوق شخص اصیل به او منتقل می شود. مثلا در مورد عقد بیمه، اگر بیمه گذار فوت کند تمامی حقوق بیمه گذار به قائم مقام وی (در اینجا وراث وی) منتقل می شود این حقوق اعم است از حقوق بیمه گذار علیه اشخاص ثالث به علت تقصیر آنها در بروز حادثه یا حقوق او نسبت به دریافت خسارت از شرکت بیمه.
سکه، پول، اوراق بهادار، اسناد، فلزات قیمتی، جواهرات و سنگ های قیمتی، اسناد و نسخه های خطی، هزینه بازسازی نقشه، تنظیم دفاتر بازرگانی تحت پوشش این بیمه قرار نمی گیرند مگر در ضمن قرارداد خلاف این موضوع شرط شده باشد.
آتش سوزی که ناشی از جنگ، آشوب، کودتا، اعتراض، انقلاب و حوادثی از این قبیل یا ناشی از بلایای طبیعی یا ناشی از انفجار مواد منفجره باشد تحت پوشش این بیمه قرار نمی گیرد مگر خلاف آن شرط شده باشد.
فعل و انفعالات هسته
خسارت های ناشی از اتصالات و اثرات جریان برق، پاره شدن هادی، جرقه زدن و غیره اگر در موتور و ماشین های برقی ایجاد شوند تحت پوشش بیمه آتش سوزی قرار نمی گیرند اما اگر این اتفاقات در بخش های دیگر موضوع بیمه باعث ایجاد خسارت شوند تحت پوشش بیمه خواهند بود.
اگر ظروف تحت فشار صنعتی دچار انفجار شوند انفجار آن ها تحت پوشش این بیمه قرار نمی گیرد. اما خسارتی که در اثر این انفجار به سایر قسمت های مورد بیمه وارد شده است تحت پوشش بیمه قرار می گیرد.
خسارت وارد شده به موضوع بیمه در محدوده آتش کنترل شده تحت پوشش بیمه آتش سوزی قرار نمی گیرد. آتش کنترل شده مثل بخاری
بیمه گذار در صورتی می تواند قرارداد بیمه را فسخ کند که قرارداد به نفع ثالث صادر نشده باشد.
بیمه گر در صورت تمایل به فسخ قرارداد بیمه، باید با اخطار 10 روز قرارداد بیمه را فسخ نماید و اعلامیه فسخ را به بیمه گذار ارسال نماید.
در صورت وقوع خسارت سرمایه بیمه به میزان خسارت وارده کاهش می یابد اما بیمه گذار می تواند حق بیمه اضافی پرداخت کرده و سرمایه خود را افزایش دهد. همچنین شرکت های بیمه می توانند از کاهش سرمایه تا 5% بدون دریافت حق بیمه صرف نظر کنند.
بیمه عقدی است که در آن بیمه گر (شرکت بیمه) در ازای دریافت مبلغی به عنوان حق بیمه، متعهد می شود تا در صورت بروز حادثه خسارت های مربوط به موضوع بیمه را براساس شرایط قرارداد جبران کند. بین حق بیمه پرداختی از طرف بیمه گذار و مبلغی که شرکت بیمه برای جبران خسارت موضوع بیمه می پردازد باید تعادل وجود داشته باشد.
هدف از بیمه جبران مالی خسارت احتمالی است. اولین بیمه ایجاد شده در تاریخ، بیمه دریایی بوده است که افراد با استفاده از آن کالاهایی که با کشتی حمل می شدند را بیمه می کردند. سالها صرفا قراردادهای بیمه حول حمل و نقل دریایی بود اما کم کم قلمرو آن گسترده تر شد.
بیمه از نظر کارکرد به دو دسته بیمه ریسک و بیمه فعالیت تقسیم می شود.
بیمه از نظر هدف به دو دسته بیمه جبرانی و بیمه سرمایه ای تقسیم می شود. منظور از بیمه جبرانی بیمه ای است که در صورت بروز حادثه خسارت های موضوع بیمه را جبران می کند مثل بیمه حوادث، شخص ثالث. منظور از بیمه سرمایه ای بیمه ای است که برای بیمه گذار سرمایه ایجاد می کند مثل بیمه عمر.
بیمه بر اساس موضوع به دو دسته بیمه اموال و بیمه اشخاص تقسیم می شود. بیمه اشخاص مثل بیمه عمر، درمان و حوادث تمامیت جسمی و روحی یا سلامت شخص را در بر می گیرد. و بیمه اموال مربوط به اموال شخص بیمه گذار می شود.
بیمه یک عقد عهدی است به این معنا که در آن یک طرف قرارداد یا هر دو متعهد به انجام امری می شوند.
بیمه عقد رضایی است این خصوصیت بیمه به این معنا است که برای انعقاد عقد بیمه رعایت تشریفات خاصی نیاز نیست و حتی عدم صدور بیمه نامه هم در صحت این عقد خللی وارد نمی کند. اگر بیمه گذار حق بیمه را طبق قرارداد پرداخت نکند عقد بیمه از بین نمی رود و فقط تعهدات بیمه گر در این مورد معلق می شود. به عبارت دیگر تا زمانی که حق بیمه پرداخت نشود بیمه گر به تعهدات خود عمل نمی کند.
ویژگی دیگر عقد بیمه لازم بودن آن است، عقد لازم عقدی است که با فوت و حجر طرفین از بین نمی رود و به قوت خود باقی است، این ویژگی باعث می شود در صورت فوت بیمه گذار، بیمه گر خسارت بیمه را به وراث او بپردازد.
از ویژگی های دیگر عقد بیمه می توان به مُعوض، مستمر و الحاقی بودن این عقد اشاره کرد. عقد معوض به عقدی گویند که در آن دو عوض وجود دارد مثلا در عقد بیمه بیمه گذار حق بیمه را پرداخت می کند و در مقابل بیمه گر خسارت بیمه گذار را در صورت وقوع حادثه جبران می نماید. عقد مستمر به عقدی گویند که در آن، زمان مشخص شده باشد. عقد بیمه و تعهدات بیمه گر دائمی نیست بلکه بیمه گر فقط در زمان مشخصی نسبت به بیمه گذار تعهد دارد. الحاقی بودن عقد به این معنا است که بیمه گر شرایط و مفاد عقد را تعیین می کند و بیمه گذار در صورت پذیرش شرایط به قرارداد بیمه ملحق می شود.
مقررات بیمه به نفع بیمه گذار تفسیر شده و جنبه حمایتی دارد. بیمه گذار قبل از وقوع حادثه بیمه باید حق بیمه را طبق قرارداد بپردازد همچنین تشدید ریسک بیمه را به بیمه گر اطلاع دهد. بیمه گر نیز در صورت کاهش ریسک، باید حق بیمه بیمه گذار را تعدیل کند.
بعد از وقوع حادثه بیمه گذار باید موضوع را به بیمه گر اطلاع داده و بیمه گر نیز باید خسارت وی را طبق قرارداد جبران کند.
دعاوی بیمه، بین بیمه گذار و بیمه گر یا شخص ثالث به دلیل عدم پرداخت حق بیمه یا عدم پرداخت خسارت مطرح می شود.
مرجع صالح برای رسیدگی به دعاوی بیمه با توجه به خواسته دعوا، شورا حل اختلاف یا دادگاه حقوقی است در صورت بروز جرائم غیر عمد نیز باید به دادگاه کیفری رجوع شود. با این حال اکثر شرکت های بیمه برای حفظ شهرت خود تمایل دارند اینگونه اختلافات را از طریق صلح و سازش و داوری حل کنند.
زیاندیده از حادثه یا علیه بیمه گذار یا علیه بیمه گر برای دریافت خسارت خود اقامه دعوا می کند. اگر زیاندیده علیه بیمه گذار اقامه دعوا کند بیمه گر (شرکت بیمه) می تواند به عنوان شخص ثالث به دعوا وارد شود.
پیچیدگی موضوعات و قراردادهای بیمه ای باعث می شود که در برخی موارد حتی در مسائل جزیی نیز بین طرفین قرارداد، اختلافاتی ایجاد شود و یکی از طرفین که معمولا بیمه گذار است برای احقاق حق خود مجبور به پرداخت هزینه های زیاد و اقامه دعوا می شود. در این مورد یک وکیل بیمه مجرب و مسلط به قوانین بیمه می تواند با کمک به فرد مانع از بین رفتن حقوق او شود.
مهم ترین وظیفه بیمه گر در مقابل بیمه گذار پرداخت خسارت مادی وی در صورت بروز حادثه است. در بیمه باربری، بیمه گذار از زمان اطلاع از وقوع حادثه 5 روز فرصت دارد تا حادثه را به بیمه گر اطلاع دهد.
در حمل دریایی بیمه نامه باربری تا 60 روز پس از تخلیه کشتی در مقصد
در حمل هوایی بیمه نامه باربری تا 30 روز پس از نشستن هواپیما در کشور مقصد یا رسیدن کالا به انبار بیمه گذار
در حمل زمینی بیمه نامه باربری تا 60 روز پس از ورود وسیله نقلیه به گمرک مرزی کشور مقصد اعتبار دارد.
در بیمه باربری، بیمه گذار از زمان اطلاع از وقوع حادثه 5 روز فرصت دارد تا حادثه را به بیمه گر اطلاع دهد.
مدارک مورد نیاز برای دریافت خسارت عبارت است از توضیح حادثه، بیمه باربری و شماره بیمه نامه، آدرس دقیق حادثه، تلفن تماس شرکت حمل و نقل، نوع کالا بیمه شده، ارزش و شماره بارنامه کالا به همراه میزان خسارت وارد شده و نوع وسیله نقلیه.
در صورت مفقود شدن هر بسته ای از کالا بیمه گذار باید به صورت کتبی از مقامات بندر یا متصدیان حمل و نقل در خواست خسارت کند.
در صورت وجود خسارت های مشهود بیمه گذار باید قبل از تحویل گرفتن کالا از متصدیان حمل و نقل به صورت کتبی در خواست بازدید از کالا و پرداخت خسارت را مطرح نماید.
در زمان تحویل کالا اگر بیمه گذار از صحت و سلامت کالا اطمینان ندارد نباید رسید بدون قید و شرط بدهد.
بیمه گذار از زمان تحویل و اطلاع از عیب کالا، 3 روز فرصت دارد مراتب را به بیمه گر اطلاع دهد. این مورد مخصوص عیوبی است که در زمان تحویل کالا مشهود نباشد.
اگر موسسه حمل و نقل، کالا را به طور کلی یا جزیی به بیمه گذار تحویل ندهد، بیمه گذار باید صورت جلسه کسر تخلیه تنظیم کرده و از موسسه حمل و نقل گواهی عدم تحویل کالا را درخواست نماید.
گواهی عدم تحویل در مورد کالایی که با کشتی حمل شده است حداکثر 7 ماه پس از تخلیه کالا از کشتی
در مورد کالایی که با کامیون و قطار حمل شده است حداکثر 7 ماه پس از ورود وسیله حمل و نقل به کشور
و در مورد کالایی که با هواپیما حمل شده است حداکثر 3 ماه پس از تخلیه کالا از هواپیما باید توسط موسسه حمل و نقل صادر شود.
اگر در سررسید های گفته شده موسسه حمل و نقل گواهی عدم تحویل کالا را صادر نکند، بیمه گذار از زمان سررسید حداکثر یک هفته فرصت دارد از موسسه حمل و نقل خسارت خود را کتبا مطالبه کند و به بیمه گر خود نیز اطلاع دهد.
در مورد اموال و کالاهایی که ضمن قرارداد بیمه باربری، بیمه شده اند بیمه گذار موظف است در صورت ورود خسارت به آن ها، قبل یا پس از تحویل کالا از متصدی حمل و نقل یا گمرک، مراتب را به بیمه گر اطلاع دهد.
خطراتی که تحت پوشش بیمه بدنه قرار می گیرند به دو دسته خطرات اصلی و خطرات اضافی تقسیم می شوند.
خطرات اصلی مثل آتش سوزی، حادثه، سرقت و خطرات اضافی مثل شکسته شدن شیشه اتومبیل، کشیده شدن میخ روی بدنه ماشین، ریخته شدن مایعات شیمیایی روی ماشین، دزدیده شدن لوازم جانبی، بلایای طبیعی و غیره.
در مبحث بیمه مقوله ای به نام فرانشیز بیمه وجود دارد. فرانشیز بیمه به این معنا است که بیمه گذار، خود باید درصدی از خسارت را پرداخت کند.
در بیمه بدنه در مورد وقوع سرقت 20% از خسارت وارده باید توسط شخص بیمه گذار و 80% از خسارت توسط شخص بیمه گر پرداخت می شود. همچنین در حادثه آتش سوزی 10% از خسارت وارده توسط خود بیمه گذار و 90% آن توسط شرکت بیمه پرداخت می شود.
بعد از بروز حادثه کارشناس درصد خسارت وارد شده به خودرو را مشخص می کند. اگر درصد تعیین شده توسط کارشناس کمتر از 70% باشد خسارت وارد جزیی و اگر بیشتر از 70% باشد خسارت وارده کلی خواهد بود.
بیمه بدنه شخص زیاندیده پس از پرداخت مقدار خسارت اضافه، به شخص مقصر در حادثه رجوع کرده و خسارت پرداختی را به صورت اقساط از وی مطالبه می کند.
پرداخت این نوع خسارت توسط بیمه بدنه تاثیری بر تخفیف بیمه بدنه و سرمایه شخص بیمه شده ندارد.
در این مورد اگر شخص زیاندیده در تصادف بیمه بدنه نداشته باشد برای دریافت خسارت اضافی خود باید به شورا حل اختلاف رجوع کند.
سقف قیمت خودرو متعارف توسط بیمه مرکزی 126 میلیون تومان تعیین شده است. اگر در تصادفی خودرویی با قیمت 252 میلیون تومان (دو برابر سقف تعیین شده) زیان ببیند و فرضا میزان خسارت آن 30 میلیون تومان باشد، بیمه شخص ثالث نصف آن را می پردازد و باقی خسارت توسط بیمه بدنه شخص زیاندیده پرداخت می شود.
شرکت بیمه بدنه می تواند پس از پرداخت خسارت بیمه بدنه، علیه راننده مقصر اقامه دعوا کند. اگر راننده مقصر شناسایی شد با درخواست بیمه گذار تخفیف بیمه او و سرمایه اش به حالت اولیه باز می گردد.
هزینه معالجه شخص مصدوم در تصادفات رانندگی در بیمارستان های دولتی، مجانی و در بیمارستان های خصوصی با کسر تعرفه های دولتی به عهده زیاندیده است. اگر هزینه های درمان در بیمارستان خصوصی را هیچ شرکت بیمه دیگری مثل تامین اجتماعی پرداخت نکند بیمه شخص ثالث هزینه ها را می پردازد.
تمامی افرادی که در داخل یا خارج از اتومبیل به جز راننده در اثر تصادف زیان دیده اند شخص ثالث محسوب می شوند.
اگر در یک حادثه شخص مقصر محکوم به پرداخت چند دیه به زیاندیدگان حادثه شود تمامی دیه ها توسط شرکت بیمه پرداخت می شوند.
برای پرداخت دیه بین افراد از نظر جنسیت و مذهب تفاوتی وجود ندارد و بیمه باید دیه آن ها را تا سقف تعهدات خود پرداخت کند.
شرکت بیمه در موارد زیر موظف به پرداخت خسارت های وارده به زیاندیده بدون دریافت تضمین از او می باشد.
اگر راننده مقصر عمدا به شخص آسیب برساند.
اگر راننده مقصر مست باشد یا مواد مخدر و روانگردان استعمال کرده باشد.
اگر راننده گواهینامه نداشته باشد. (اگر گواهی نامه شخص توقیف شده باشد مثل حالتی است که شخص گواهی نامه ندارد)
متناسب نبودن گواهی نامه مقصر حادثه با وسیله نقلیه
در حوادث رانندگی که منجر به صدمات بدنی غیر از فوت می شوند، شرکت بیمه پس از دریافت مدارک لازم از قبیل گزارش کارشناسی راهنمایی رانندگی یا پلیس راه و پزشکی قانونی باید فورا 50% از خسارت فرد زیاندیده را بپردازد و باقی مانده خسارت او را نیز پس از مشخص شدن میزان قطعی دیه پرداخت کند.
همچنین شرکت های بیمه باید خسارت های مالی وارده به اشخاص ثالث را نیز بپردازند مثل خسارت های مربوط به خودرو، تیر چراغ برق، گاردریل، درخت و غیره
حداقل میزان تعهدات شرکت های بیمه در بخش جانی معادل میزان دیه یک مرد مسلمان در ماه های حرام و در بخش مالی معادل 2/5% تعهدات بدنی خواهد بود.
تصادم، تصادف، سقوط، واژگونی، آتش سوزی یا انفجار و خساراتی که از محمولات وسیله نقلیه به اشخاص ثالث وارد می شود.
در صورتی که طبق گزارشات راهنمایی و رانندگی مشخص شود علت اصلی حادثه یکی از تخلفات حادثه ساز بوده است، شرکت بیمه باید خسارت زیاندیدگان را بدون قید و شرط بپردازد، سپس برای پس گرفتن 1% از خسارت های بدنی و 2% درصد از خسارت های مالی پرداخت شده به مسبب حادثه رجوع کند.
اگر به محمولات (بار) شخص مقصر در حادثه صدمه ای وارد شود شرکت بیمه مسئول جبران خسارت آنها نخواهد بود.