انحلال وکالت،انفساخ عقد،شرایط استعفا یا عزل وکیل - حق جو
عقد وکالت عقدی است که در آن وکیل به عنوان نماینده موکل انجام برخی امور از جمله امور قضایی یا اداری را طبق قرارداد به عهده می گیرد.
عقد وکالت از جمله عقود جایز محسوب می شود، عقد جایز عقدی است که هر یک از طرفین هر زمان که بخواهند می توانند آن را فسخ کنند مگر عدم عزل وکیل یا قرارداد وکالت ضمن عقد لازمی (خرید و فروش، اجاره، نکاح) شرط شده باشد. مثل آن که شوهر ضمن عقد نکاح به همسر خود وکالت در طلاق می دهد، در این صورت شوهر نمی تواند همسر خود را عزل کند.
شرایط عزل وکیل
زمانی که موکل وکیل را عزل کرد باید این موضوع را به دادگاه و وکیل عزل شده اطلاع دهد، در غیر این صورت تا زمانی که خبر عزل به وکیل نرسیده است تمام اقدامات او برای موکل موثر است.
اگر وکیل موکل را به صورت شفاهی عزل کند این عزل باید در صورت جلسه دادگاه نوشته شده و به امضا موکل برسد.
همچنین ممکن است موکل وکیل را به موجب سند عادی یا رسمی یا ضمن لایحه کتبی در دادگاه عزل کند. عزل وکیل مانع جریان دادرسی نخواهد شد.
تجدید جلسه به علت عزل وکیل
عزل وکیل مانع جریان دادرسی نشده و دادرسی به تاخیر نمی افتد، اما ممکن است دادگاه بابت عزل وکیل از موکل توضیح بخواهد برای این منظور، دادگاه صورت جلسه ای را تنظیم و موارد توضیح را به موکل اطلاع می دهد تا او برای ارائه توضیحات شخصا حاضر شده یا وکیل جدید بفرستد.
استعفا وکیل
استعفا وکیل هم مانند عزل مانع جریان دادرسی نمی شود مگر دادگاه به توضیحی در این باره نیاز داشته باشد.
در صورت استعفا وکیل، دادگاه به موکل اطلاع می دهد تا جریان دادرسی را شخصا یا از طریق وکیل جدید پیگیری نماید. دادگاه به این علت یک ماه دادرسی را به تاخیر انداخته تا موکل مراجعه یا وکیل دیگری را معرفی کند.
اگر وکیل دادخواست را مطرح سپس استعفا دهد، دادگاه استعفا وکیل را به موکل اطلاع داده و ابلاغیه ها را به موکل ارسال می کند.
اگر وکیلی اجازه وکالت در مراحل بالاتر مثل مرحله تجدید نظر یا فرجام خواهی را داشته باشد و پس از صدور رای استعفا دهد، رای به موکل او ابلاغ اما زمان تجدید نظرخواهی یا فرجام خواهی از زمان ابلاغ به وکیل محاسبه می شود مگر موکل اثبات کند که از استعفا وکیل بی اطلاع بوده است.
اگر به علت استعفا وکیل به موکل ضرری وارد شود، وکیل مسئولیت دارد.
انفساخ وکالت
عقود جایز در شرایط زیر منفسخ شده یا به عبارت دیگر خود به خود از بین می روند.
در صورت فوت یا جنون وکیل یا موکل
تمامی عقود جایز با فوت یا جنون طرفین عقد منفسخ می شوند، چرا که در اکثر این عقود خصوصا عقد وکالت شخصیت طرف مقابل بسیار اهمیت دارد لذا وقتی این شخصیت در اثر فوت یا جنون از بین رود، عقد منفسخ می شود.
محجور شدن وکیل یا موکل
منظور از حجر، سفه است، یعنی اگر وکیل و موکل سفیه شوند به طوری که نتوانند مسائل مالی خود را مدیریت کنند، عقد وکالت منفسخ می شود. اما شخص سفیه در موارد غیر مالی می تواند طرف عقد وکالت قرار گیرد چه به عنوان موکل چه به عنوان وکیل.
از بین رفتن موضوع وکالت
موضوع وکالت در چند حالت از بین می رود، اولی زمانی است که خود موکل موضوع وکالت را انجام دهد یا موکل عملی منافی با موضوع وکالت انجام دهد مثل آنکه موکل به وکیل وکالت فروش دهد بعد ملک را به دیگری هبه یا صلح کند. همچنین ممکن است متعلق وکالت از بین برود.
پایان مدت وکالت
اگر در عقد وکالت برای انجام مورد وکالت زمان تعیین شود به ابن صورت که شخص برای مدت یک ماه به وکیل وکالت دهد تا ملک او را بفروشد، پس از گذشت این مدت اگر موضوع وکالت انجام نشده باشد، عقد منفسخ می شود.