سفته، سوالات و مشاوره حقوقی سفته، واخواست و وصول سفته - حق جو

تعریف سفته

سفته یا فته طلب سندی است که شخص صادرکننده با امضا آن متعهد می شود مبلغ آن را در موعد مقرر یا هر وقت که دارنده سفته تقاضا کند، بپردازد.

برخلاف چک که از نظر مبلغ محدودیتی ندارد و صادر کننده میتواند بر روی آن هر مبلغی را بنویسد، بر روی سفته حداکثر مبلغ تعهد، درج شده است و بیش از آن مبلغ را نمی توان تعهد کرد. مثلا روی سفته ای که مبلغ تا یک میلیون ریال درج شده است یعنی با آن سفته حداکثر یک میلیون ریال (صدهزار تومان) می توان تعهد کرد و تعهد بیش از این مبلغ اعتبار ندارد و مثلا برای تعهد دویست هزار تومان باید دوعدد سفته صد هزارتومانی تهیه شود.

سفته را می توانید از مراکز فروش یا بانک ها تهیه کنید و در زمان خرید باید یک تمبر مالیاتی باطل کنید در غیر اینصورت بعدها مجبور به پرداخت جریمه مالیاتی می شوید.

کاربرد سفته

• وسیله پرداخت کالا برای معاملات غیرنقدی
• سند پرداخت دین
• بانک ها برای تضمین پرداخت وام از وام گیرنده، سفته می گیرند.
• شرکت ها گاها از کارگران یا پیمانکارها برای تضمین انجام تعهد سفته می گیرند.

نحوه نوشتن و تکمیل سفته

• نام و نام خانوادگی صادرکننده، محل اقامت او
• اگر سفته برای شخص خاصی صادر می شود، باید نام و نام خانوادگی او بر روی سفته نوشته شود ولی او می تواند سفته را با ظهرنویسی منتقل کند. پس اگر شما تمایل دارید وجه سفته را فقط به شخص مشخص شده در سفته پرداخت کنید علاوه بر نوشتن نام او در سفته، عبارت “حواله کرد” را هم خط بزنید تا او با ظهر نویسی هم نتواند سفته را منتقل کند. برعکس هر وقت که گیرنده وجه برای شما اهمیت ندارد می توانید بر روی سفته عبارت “وجه حامل” را بنویسید در این صورت باید مبلغ را به هر کس که سفته را در اختیار دارد بپردازید.
• تاریخ صدور سفته
• تاریخ پرداخت سفته
• محل پرداخت سفته
• مبلغ سفته که باید هم به حروف هم به عدد نوشته شود. (نباید از حداکثر ارزش سفته بیشتر باشد.)
• امضا یا مهر صادرکننده

ظهرنویسی یا پشت نویسی سفته

به سه دلیل ممکن است سفته را پشت نویسی کنند: دلیل اول و متداول آن برای انتقال سفته است که دارنده سفته با پشت نویسی آن را به دیگری منتقل می کند. انتقال گیرنده دارای تمام حقوق و مزایای متعلق به سند سفته است.

دلیل دوم پشت نویسی سفته برای ضمانت است یعنی شخصی سفته را برای ضمانت از صادرکننده یا هریک از انتقال دهندگان پشت نویسی می کند و اگر شخصی که از او ضمانت شده نتواند مبلغ سفته را پرداخت کند، ضامن او مبلغ را می پردازد.

دلیل سوم پشت نویسی سفته، وکالت برای وصول مبلغ آن است. مثلا ممکن است دارنده سفته برای مطالبه وجه آن با پشت نویسی به دیگری وکالت دهد. (شخص فقط می تواند وجه را مطالبه کند برای اقامه دعوا نیاز به وکالت نامه جداگانه است.)

به یاد داشته باشید که پشت نویسی برای وکالت یا ضمانت حتما باید نوشته شود وگرنه انتقال محسوب می شود.

نکته دیگر درباره ظهرنویسی ذکر تاریخ ظهرنویسی است که برای مطالبه وجه اهمیت دارد.

وصول سفته

دارنده سفته باید در تاریخ سررسید وجه سفته را مطالبه کند. سر رسید سفته ممکن است به صورت های مختلف بر روی سفته مشخص شود:

• ممکن است به جای تاریخ مشخص، نوشته شود عندالمطالبه یا به رویت این به این معناست که به محض ارائه سفته، مبلغ آن باید پرداخت شود.
• ممکن است نوشته شود 10 روز پس از رویت یا یک ماه پس از رویت اینجا از زمان دیدن سفته 10 روز یا یکماه طبق چیزی که نوشته شده مهلت برای پرداخت وجود دارد.
• ممکن است زمان پرداخت به نسبت تاریخ صدور مشخص شود مثلا 3 ماه پس از تاریخ صدور
• یا یک تاریخ معین برای وصول سفته قید شود.

در اینجا دو نکته لازم به ذکر است اولین نکته این است که روز صدور سفته جز مدت شروع وعده پرداخت محسوب نمی شود. یعنی اگر تاریخ سررسید 3 ماه بعد از صدور سفته است. شروع 3 ماه از فردای روز صدور حساب می شود.

دوم اینکه اگر روز سررسید مصادف با روز تعطیل باشد، سررسید اولین روز غیر تعطیل خواهد بود.

بهرحال در صورت عدم پرداخت وجه سفته در سررسید معین باید ظرف 10 روز از تاریخ سررسید سفته را واخواست کرد. در مورد سفته ای که عندالمطالبه یا به رویت است. دارنده سفته از زمان صدور سفته یکسال برای مطالبه وجه سفته زمان دارد و باید این مطالبه را با اظهارنامه رسمی انجام دهد و از تاریخ ابلاغ اظهارنامه 10 روز مهلت برای واخواست دارد.

واخواست سفته

واخواست اعتراض رسمی به عدم پرداخت سفته در تاریخ مشخص شده است. واخواست باید در برگه های چاپی مخصوص که وزارت دادگستری تهیه کرده است نوشته شود.

واخواست در سه نسخه تنظیم شده و طلبکار (واخواست کننده) آن ها را امضا می کند. یک نسخه از واخواست در دفتر دادگاه بایگانی شده، یک نسخه از آن در دست طلبکار باقی می ماند و نسخه سوم به مدیون ابلاغ می شود.

اگر طلبکار می خواهد علاوه بر صادرکننده، علیه پشت نویس ها هم اقامه دعوا کند باید ظرف یکسال از تاریخ واخواست، دادخواست مطالبه وجه سفته را علیه همه آن ها در دادگاه مطرح کند. اگر مهلت های قانونی ذکر شده رعایت نشود طلبکار شانس خود برای اقامه دعوا علیه ظهرنویسان را از دست می دهد و فقط می تواند علیه صادرکننده اقامه دعوا کند.

البته این زمان یکساله در صورتی است که محل پرداخت سفته ایران باشد اگر خارج باشد این زمان به دو سال افزایش پیدا می کند.

دارنده سفته که مهلت مقرر شده را رعایت کرده است علاوه بر مزیت اقامه دعوا علیه ظهرنویسان، میتواند پیش از شروع به رسیدگی و حتی در طول رسیدگی و قبل از صدور حکم از دادگاه درخواست توقیف اموال هر کدام از ظهرنویسان یا صادرکننده را به عمل بیاورد و در این صورت بعد از صدور حکم نسبت به اموال توقیف شده حق تقدم دارد و طلب خود را از محل فروش آنان وصول می کند به این عمل تامین خواسته گویند.

طلبکار باید در دادخواست نام صادرکننده و ظهرنویسان را به عنوان خوانده دعوا بنویسد و در قسمت توضیحات شرح دهد که خواسته او محکومیت صادرکننده و ظهرنویسان به صورت مسئولیت تضامنی است.

مسئولیت و محکومیت تضامنی

منظور از مسئولیت تضامنی این است که همه آن ها موظف به پرداخت کل مبلغ سفته به طلبکارند یعنی طلبکار به هر یک از آنها که رجوع کند می تواند کل مبلغ سفته را بگیرد. اینجاست که نوشتن تاریخ در پشت نویسی اهمیت خود را نشان می دهد. پشت نویسی که طلب دارنده سفته را پرداخت می کند، می تواند برای گرفتن مبلغ پرداخت شده به پشت نویس های قبل از خود و در نهایت صادر کننده رجوع کند.

سفته کیفری است یا حقوقی

برخلاف چک که دارای دو جنبه حقوقی و کیفری است. سفته فقط دارای جنبه حقوقی است و عدم پرداخت آن جرم محسوب نمی شود. البته ممکن است در نهایت به خاطر عدم پرداخت سفته دادگاه برای صادرکننده آن حکم جلب صادر کند ولی این حکم برای او سابقه کیفری ندارد.