تصرف عدوانی، کیفری و حقوقی، در ملک مشاعی، جرم و نمونه دادخواست - حق جو

تصرف عدوانی چیست؟

تصرف عدوانی به معنی به زور تصرف کردن ملک در اختیار دیگری است.
کسی که ادعا مالکیت زمین یا خانه ای را دارد هم، نمی تواند به زور و با قهر و غلبه، ملک خود را از تصرف مستاجر یا غاصب خارج کند و خود آن را تصرف کند بلکه باید علیه مستاجر یا غاصب اقامه دعوا کرده و قانونی ملکش را پس بگیرد.
دعوا تصرف عدوانی بیشتر تکیه بر تصرف سابق دارد بنابراین افرادی غیر از مالک مثل مستخدم، مستاجر یا سرایدار هم می توانند با تکیه بر تصرف سابق خود علیه متصرف فعلی ملک، دعوا تصرف عدوانی مطرح کنند.

تصرف عدوانی در ملک مشاع

دعوای تصرف عدوانی در ملک مشاع فقط از طریق دادگاه حقوقی قابل طرح است.

طبق قانون اگر 2 یا چند نفر به صورت مشاع ملکی را تحت تصرف یا مالکیت داشته باشند.هر کدام از شرکا که مانع تصرف دیگری یا دیگران شود متصرف عدوانی شناخته می شود و شریک دیگر با استناد به سابقه تصرف خود و غیر قانونی بودن تصرف شریک متصرف علیه او اقامه دعوا می کند.

تصرف عدوانی حقوقی

در دادگاه حقوقی باید ابتدا خواهان (کسی که دادخواست را مطرح کرده است) سابقه ی تصرف خود را ثابت کند برای اثبات این موضوع هم می تواند از سند مالکیت به عنوان نشانه ای از تصرف سابق خود استفاده کند و هم از دادگاه درخواست تحقیق محلی و معاینه محلی کند.

ثانیا او باید ثابت کند که شخص دیگر (متصرف فعلی) به زور و بدون داشتن هیچ حق قانونی در ملک مورد سکونت او ساکن شده است.

اگر مستاجر، مستخدم یا سرایدار بخواهند دعوایی علیه متصرف فعلی اقامه کنند بهتر است از دادگاه حقوقی اقدام کنند زیرا در این دادگاه سند مالکیت ضروری نیست و اثبات تصرف سابق اهمیت بیشتری دارد.

تصرف عدوانی کیفری

در دادگاه کیفری سند مالکیت به عنوان دلیل مطرح می شود و همچنین در این دادگاه نیز باید غیر قانونی بودن تصرف شخص دیگر (متصرف فعلی) اثبات شود.

شخص می تواند در دادخواست حقوقی یا کیفری خود اجرت المثل ایام تصرف ملک را نیز مطالبه کند

این نکته لازم به ذکر است که اگر شخص مال خود را بدون هیچگونه تصرفی در آن رها کند و شخص دیگری آن را تصرف کند. در اینجا مالک نمی تواند دعوا تصرف عدوانی مطرح کند بلکه باید دعوا خلع ید مطرح کند.

مجازات تصرف عدوانی

تصرف عدوانی، غصبی است که طبق قانون برای مرتکب آن مجازات تعیین شده است.

قانونگذار در قانون مجازات اسلامی، میزان مجازات متصرف عدوانی را از یک ماه تا یک سال قرار داده است (ماده 690)

اگر شخصی که مالی به عنوان ودیعه یا عاریه نزد او به امانت گذاشته شده است از برگرداندن آن مال به مالک اصلی خودداری کند، این شخص هم غاصب شناخته می شود. ولی این غصب جنبه کیفری ندارد و در دادگاه حقوقی به آن رسیدگی می شود.

جنبه کیفری تصرف عدوانی زمانی است که مال غیرمنقول بدون رضایت مالک و با قهر و غلبه تصرف شود.

تفاوت دعوا تصرف عدوانی با خلع ید و تخلیه ید

عدم آگاهی از تفاوت بین این سه دعوا باعث می شود بسیاری از افراد پس از طرح دعوا نتیجه مطلوبی به دست نیاورند و از مطالبه حق خود ناامید شوند.

در دعوا خلع ید ملک غاصبانه تصرف شده و مالک برای پس گرفتن ملک خود باید مالکیت خود را با استفاده از سند مالکیت یا حکم قطعی احراز مالکیت اثبات کند اما اگر مالک مدرکی برای اثبات مالکیت خود ندارد و طرف مقابل (غاصب) نیز ادعای مالکیت او را نمی پذیرد مالک باید ابتدا به دادگاه مراجعه و دعوا اثبات مالکیت مطرح نماید پس از صدور حکم مالکیت و  قطعی شدن آن، مالک از طریق شورای حل اختلاف دعوا خلع ید را اقامه می کند. در دعوا خلع ید بین مالک و غاصب هیچگونه قرار دادی وجود ندارد.

تصرف عدوانی بین متصرف سابق و متصرف فعلی مطرح می شود و شخص می تواند از طریق دادگاه حقوقی با اثبات تصرف سابق خود ملک را از متصرف فعلی خارج کند اما اگر از طریق دادگاه کیفری پیگیری کند باید با سند مالکیت تصرف سابق خود را ثابت کند.

اما در دعوا تخلیه ید متصرف، مستاجری است که پس از پایان قرارداد اجاره از تخلیه ی ملک خودداری می کند.

اجرا حکم تصرف عدوانی

حکم تصرف عدوانی به محض صدور فورا اجرا می شود و درخواست تجدید نظرخواهی موجب تعلیق در اجرا نمی گردد.

حکم اجرا و متصرف را از ملک بیرون می کنند منتها به متصرف که حکم دادگاه علیه اوست یک ماه از زمان اجرای حکم  فرصت داده می شود که دعوا اثبات مالکیت مطرح کند و در طول این یک ماه  اگر متصرف در ملک بنایی ساخته یا درختی کاشته باشد این بنا یا درخت را در زمین نگه می دارند اما بعد از یک ماه در صورت عدم طرح دعوا بنا یا درخت را تخریب یا قطع می کنند.

شرایط و نحوه دستور تخلیه،اجرا حکم و توقف و نمونه دادخواست - حق جو

نحوه گرفتن دستور تخلیه

اجاره یک قرار داد موقت است که ذکر مدت در آن از شرایط اساسی به شمار می رود و عدم ذکر مدت باعث از بین رفتن اعتبار این عقد می گردد.

اگر پس از پایان قرارداد اجاره مستاجر بدون تمدید این قرارداد از تخلیه ی ملک مورد نظر خودداری کند صاحب خانه این حق را دارد که برای گرفتن دستور تخلیه در صورتی که ملک منزل مسکونی باشد به شورای حل اختلاف محل وقوع ملک و در صورتی که ملک تجاری باشد به دادگاه عمومی محل وقوع ملک رجوع کند.

یکی دیگر از مواردی که صاحب خانه باید برای گرفتن دستور تخلیه به دادگاه رجوع کند زمانی است که طرف دعوا (مستاجر) یکی از سازمان ها یا نهادهای دولتی باشد.

شرایط لازم برای صدور دستور تخلیه

1. پایان یافتن مدت اجاره

2. عدم پرداخت اجاره بها بیش از 3 ماه

3. تخلف از شرط انتقال به غیر مال مورد اجاره

4. استفاده از مال مورد اجاره در موارد غیر مشروع

• اگر قرارداد اجاره رسمی باشد برای گرفتن دستور تخلیه باید به اداره ی ثبت اسناد رجوع شود و پس از پر کردن فرم اجراییه باید در دفتر اسناد رسمی که قرارداد اجاره در آن منعقد شده است درخواست صدور اجراییه شود.

اجرای دستور تخلیه

دستور تخلیه صادر شده از شورا یا دادگاه پس از صدور ظرف 24 ساعت به مستاجر برای اجرا ابلاغ می شود و او از زمان ابلاغ 3 روز برای تخلیه ملک فرصت دارد.

این دستور درحالی اجرا می شود که موجر مبلغ ودیعه (پول پیش) را به مستاجر پرداخت کرده باشد.

مستاجر حق هیچگونه اعتراض به دستور تخلیه را ندارد.

اما دستور تخلیه صادر شده از اداره ی ثبت اسناد و املاک پس از صدور ظرف 48 ساعت به مستاجر ابلاغ می شود و مستاجر 3 روز از تاریخ ابلاغ برای تخلیه ملک فرصت دارد.

موجر باید مبلغ ودیعه (پول پیش) یا رسید پرداخت آن به مستاجر را به دایره اجرا اداره ثبت اسناد و املاک تحویل دهد.

اگر مالک مدعی است که مستاجر به ملک خسارتی وارد کرده یا به او بدهکار است باید در دادگاه یا شورای حل اختلاف اقامه دعوا کند.

توقف دستور تخلیه

همانطور که گفته شد دستور تخلیه فورا اجرا می شود ومستاجر باید ظرف 3 روز ملک را تخلیه کند با این حال قانون به مستاجر این امکان را داده است که در شرایطی درخواست توقف عملیات اجرایی را مطرح نماید:

• مستاجر ادعا کند قرارداد اجاره تمدید شده است.
• ادعا کند سند ارائه شده توسط خواهان اصالت ندارد.

منتها، با وجود اجرای فوری دستور تخلیه مستاجر آن قدر فرصت ندارد که بتواند قبل از پایان مهلت تخلیه عملیات اجرایی را متوقف کند. پس باید اقدام به دادرسی فوری کند تا بدون دادخواست دلایلش مورد بررسی قرار گیرد.

اجرای حکم تخلیه

در صورتی که شرایط بین موجر و مستاجر طبق قانون موجر و مستاجر باشد و شرایط مذکور در آن قانون رعایت شده باشد و مستاجر شرایط اجاره را نقض کند، اجاره بها را پرداخت نکند و یا مدت زمان قرارداد اجاره پایان یابد، شورای حل اختلاف می تواند ظرف یک هفته حکم دستور تخلیه را صادر کند ولی در صورتی که نتوان به این قانون استناد کرد باید دادخواست تخلیه مطرح شود و مراحل دادرسی آن در دادگاه حقوقی طی شود.

اگر رابطه بین موجر و مستاجر براساس قانون موجر و مستاجر باشد می توان برای دستور تخلیه اقدام کرد

اگر حکم به نفع مالک (خواهان) صادر شود مستاجر 20 روز مهلت اعتراض به حکم و تجدید نظرخواهی دارد، اگر تجدیدنظر خواهی نکند یا تجدید نظرخواهی کند و باز حکم به نفع مالک صادر شود. مالک باید درخواست صدور اجراییه کند و دوباره مستاجر 10 روز مهلت اعتراض به اجرایی را دارد.

در صورت عدم اعتراض مستاجر یا رد اعتراض او بعد از پایان 10 روز حکم اجرا می شود.

گاه ممکن است حکم اجرا شده و تخلیه ملک صورت گرفته باشد  بعد از اجرای حکم شخصی با داشتن مدارک و اسناد ادعای مالکیت آن ملک را مطرح کند یا در زمان اجرای حکم، متصرف با قرارداد اجاره ی قانونی درخواست کند که حکم اجرا نشود.

مثال این مورد زمانی است که شخص با استناد به قولنامه ی تقلبی تقاضا ثبت سند ملکی را دارد حکم به تنظیم سند غیابی صادر می شود، مالک اصلی به محض اطلاع نسبت به حکم درخواست واخواهی می کند.

خلع ید و تخلیه، خلع ید از ملک مشاع، تخلیه ید و نمونه دادخواست - حق جو

بهتر است ابتدا تفاوت دعوای خلع ید، تخلیه ید و تصرف عدوانی را بدانیم، اشتباه در انتخاب نوع دعوا باعث قدم گذاشتن در مسیری اشتباه می شود و ما را از مطالبه حق مان دور می کند.

خلع ید چیست؟

دعوای خلع ید زمانی مطرح می شود که شخصی بدون هیچگونه قراردادی با مالک و به طور غیرقانونی در ملک وی تصرف می کند.

برای اثبات دعوای خلع ید باید مالکیت و تصرف غاصبانه را در دادگاه اثبات نمایید به طور مثال ملکی را خریداری کرده اید و فردی بدون اجازه شما در ملک سکونت داشته است، ممکن است حتی 20 سال در ملک بوده باشد و ملک را تخلیه نمی کند.

شما با مدرک مالکیت خود اقدام به طرح دعوا و ارائه دادخواست خلع ید می نمایید و با توجه به این که این فرد هیچ ارتباط حقوقی مانند اجاره نامه با شما نداشته است پس تصرف وی نیز غاصبانه و بدون اجازه شما محسوب می شود.

حال اگر شما به عنوان مالک مدرکی برای اثبات مالکیت خود ندارید و طرف مقابل (غاصب) نیز ادعای مالکیت شما را نمی پذیرد شما باید ابتدا به دادگاه مراجعه و دعوای اثبات مالکیت مطرح نماید پس از صدور حکم مالکیت و  قطعی شدن آن، دعوای خلع ید را اقامه کنید.

دعوای خلع ید را باید در دادگاه محل وقوع ملک مطرح کنید و با توجه به شرایطی می توانید اجرت المثل ایام تصرف فرد متصرف را نیز مطابق با نظریه کارشناسی مطالبه کنید.

در واقع با رعایت این موارد می توانید هم ملک خود  را تخلیه کنید و هم اجرت المثل ایام تصرف (اجاره بهای ایام تصرف) را نیز از متصرف مطالبه کنید.

خلع ید از ملک مشاع

تصرف در ملک مشاع باید با اذن تمام شرکا باشد پس اگر شخصی از شرکا یا شخص ثالث بدون اذن، ملک مشاع را تصرف کند هر یک از شرکا می تواند علیه متصرف یا متصرفان دعوای خلع ید مطرح کند.

دعوای خلع ید باید علیه همه ی متصرفان اقامه شود مگر اینکه خواهان فقط با تصرف یکی از متصرفان مخالف باشد.

مثل زمانی که چهار نفر در ملکی شریک اند و سه نفراز آنان ملک را در اختیار دارند شریکی که میخواهد ملک را از تصرف سایر شرکا خارج کند باید دعوا را علیه همه ی آنها اقامه کند و اگر دعوا را فقط علیه یکی از آنها اقامه کند فقط حکم نسبت به همان شخص اجرا می شود.

خواهان (کسی که دعوا را طرح می کند) باید مالکیت مشاع خود را اثبات کند و اگر رای به نفع او صادر شود متصرف از ملک بیرون انداخته می شود ولی خواهان دعوا هم نمی تواند ملک را تصرف کند مگر به اذن سایر شرکا.

مثال دیگر زمانی است که شرکا ملک یا مغازه ی مشترک را اجاره می دهند، به یاد داشته باشید که اجاره ی سهم مشاع بدون اذن سایر شرکا ممکن است اما تحویل ملک به مستاجر برای تصرف، نیاز به اذن شرکای دیگر دارد.

اما بحث ما مربوط زمانی است که شرکا با توافق ملک را اجاره می دهند منتها مستاجر سهم اجاره بهای یکی از مالکین را پرداخت نمی کند اینجا قانون به مالک حق داده که تخلیه ی ملک را تقاضا کند.

اما در فرضی که یکی از شرکا به بهانه ی تخریب یا بازسازی ملک درخواست تخلیه داشته باشد این درخواست بدون توافق سایر شرکا از او پذیرفته نخواهد شد زیرا تخریب و بازسازی نوعی تصرف محسوب میشود و برای تصرف اذن تمام شرکا الزامی است.

تخلیه ید 

در دعوای تخلیه ید قرارداد اجاره ملک، واحد مسکونی و یا مغازه بین دو طرف وجود دارد و فرد پس از اتمام قرارداد اقدام به تخلیه نمی کند که در این دعوا اثبات مالکیت نیاز نیست و اگر شما مالک منافع نیز باشید مورد قبول می باشد.

دعوای تخلیه ید را باید در شورای حل اختلاف محل وقوع ملک مطرح کنید و در این دعوا نیز اجرت المثل ایام تصرف قابل مطالبه است.

تصرف عدوانی

اما تصرف عدوانی بین متصرف سابق و متصرف فعلی مطرح می شود و شخص می تواند از طریق دادگاه حقوقی با اثبات تصرف سابق خود ملک را از متصرف فعلی پس بگیرد . اما اگر از طریق دادگاه کیفری پیگیری کند باید سند مالکیت به دادگاه کیفری ارائه کند. (برای اطلاعات بیشتر از این دعوا به صفحه تصرف عدوانی مراجعه نمایید)

تسلیط ید چیست؟

قاعده ید به این معناست که هر کسی مالک آن مالی است که در اختیار دارد و حق هرگونه تصرف در آن مال را دارد و هیچ متصرفی را نمی توان از ملکش بیرون کرد مگر به موجب قانون.

طبق قانون ثبت کسی مالک است که ملک به اسم او به ثبت رسیده باشد یا به او ارث رسیده باشد.

وقتی شخصی ادعای مالکیت مالی را دارد که در تصرف دیگریست باید مالکیت خود را اثبات کند.

نتیجه ی دعوا تسلیط ید با دعوا خلع ید یکی است در هر دو دعوا در صورت اثبات بی حقی متصرف، او را از ملک بیرون می کنند.

الزام به تنظیم سند رسمی ملک، ملک مشاع، در رهن و نمونه دادخواست - حق جو

مرحله آخر فروش و انتقال رسمی یک ملک، حضور طرفین در دفاتر اسناد رسمی و تنظیم سند رسمی می باشد که معمولا فروشندگان به دلایل مختلفی مانند بالا رفتن قیمت ملک، عدم توانایی بر انجام تعهدات مانند فک رهن و … از انجام آن خودداری می کنند در حالی که مبلغ زیادی از ثمن معامله را نیز دریافت کرده اند.

در ابتدا وقتی دو طرف قراردادی را منعقد می کنند زمان و تعهدات مشخصی را برای انجام آن تعیین می کنند مانند تسویه خریدار در مدت زمان مشخص و یا حضور در دفترخانه و انتقال سند رسمی پس از 2 ماه از انعقاد قرارداد.

خریدار پس از انجام تعهدات خود در زمان مشخص شده، برای انتقال سند رسمی در دفترخانه حضور پیدا می کند و در صورت حضور فروشنده، مراحل انتفال سند رسمیبه صورت کامل انجام می شود، در غیر این صورت خریدار باید گواهی عدم حضور فروشنده به تاریخ همان روز را از دفترخانه اخذ نماید.

ممکن است در برخی از قراردادها تصریح شود که اگر فروشنده برای تنظیم سند رسمی حاضر نشود، باید مبلغی را بپردازد که به این مبلغ وجه التزام گویند بنابراین فروشنده مختار است که یا برای تنظیم سند حاضر شود یا مبلغ مندرج در قرارداد را بپردازد. خریدار نیز در صورت عدم حضور فروشنده می تواند یا الزام به تنظیم سند رسمی یا وجه التزام را مطالبه کند.

ممکن است در قولنامه فروشنده به هردو تعهد کند بدین صورت که در مبایعه نامه درج شود اگر فروشنده در انجام تعهد خود تاخیر کند باید علاوه بر تنظیم سند، مبلغ وجه التزام را نیز پرداخت کند.

در صورت عدم تعهد فروشنده به حضور در دفترخانه و تنظیم سند رسمی خریدار ابتدا باید مطمئن شود که سند ملک در رهن بانک و یا توسط مراجع قضایی بازداشت نباشد و مطمئنا سند رسمی به نام فروشنده باشد.

اگر با فروشنده قرار تنظیم سند گذاشته نشود

خریدار ابتدا از طریق دادگاه با اظهارنامه به فروشنده زمان و مکان حضور برای تنظیم سند رسمی را اطلاع می دهد. اگر او در زمان مشخص شده حاضر نشد سپس خریدار دعوای الزام به تنظیم سند را مطرح می کند.

در فرضی که فروشنده مالک نیست و مال غیر را فروخته است نمی توانیم تنظیم سند رسمی را از او مطالبه کنیم بلکه فقط می توانیم از او به علت فروش مال غیر شکایت کنیم.

الزام به تنظیم سند رسمی ملک در رهن

برای ملکی که در رهن است تا زمان فک رهن نمی توان سند تنظیم کرد مگر مرتهن (شخصی که ملک در رهن اوست) به این موضوع رضایت دهد.

الزام به تنظیم سند رسمی ملک مشاع

هیچ یک از شرکای ملک مشاع نمی توانند قبل از تفکیک ملک، برای سهم خود درخواست تنظیم سند رسمی کنند بنابراین بهتر است شرکا در صورت تمایل به تنظیم سند مفروز یا ابتدا سهمشان را  تفکیک کنند سپس اقدام به تنظیم سند رسمی نمایند یا تمام شرکا خواسته ی خود (تفکیک و تنظیم سند) را ضمن یک دادخواست مطرح کنند.

اگر یکی از شرکا اقدام به فروش سهم مشاع خود نماید ، خریدار می تواند او را ملزم به تنظیم سند رسمی به نحو مشاع در محدوده سهم فروخته شده کند.

الزام به تنظیم سند رسمی آپارتمان

تنظیم سند رسمی برای آپارتمان هم مثل تنظیم سند برای سایر املاک است اما نکته ای که باید در این مورد خاص در نظر داشته باشیم این است که تا زمانی که شهرداری برای آن ساختمان پایان کار صادر نکرده است این دعوا در دادگاه پذیرفته نمی شود.

مرجع صالح به رسیدگی و هزینه دادرسی دعوای الزام به تنظیم سند رسمی

مرجع صالح به رسیدگی در صورتی که زمین یا خانه موضوع سند باشد دادگاه محل وقوع ملک است.

هزینه ی دادرسی در مورد الزام به تنظیم سند رسمی ملک با توجه به قیمت ملک مشخص می شود.

اجرای حکم الزام به تنظیم سند رسمی

خریدار پس از صدور حکم از واحد اجرا احکام درخواست اجرای آن را می کند. واحد اجرا احکام اول حکم را به فروشنده ابلاغ و 10 روز برای اجرای آن به وی فرصت می دهد. اگر فروشنده باز هم از تنظیم سند و اجرا حکم امتناع کند خریدار به واحد اجرا اطلاع داده و اینبار مامور دادگاه به جای فروشنده سند را امضا می کند.

پس از صدور و اجرای حکم ، خریدار می تواند اجرت المثل ایام تصرف فروشنده در مدتی که از تحویل مبیع خودداری می کرده است را مطالبه کند.

وقف، تعریف، انواع، ارکان و خرید و فروش ملک وقفی - حق جو

تعریف وقف

وقف در قانون مدنی یعنی مال حبس و منافع آن تسبیل شود، به بیان ساده تر یعنی مالک مال را از ملکیت خود خارج می کند تا منافع آن صرف امور خیر شود.

ارکان وقف

به مالی که وقف شده «موقوفه»

به وقف کننده یا مالک آن «واقف»

به کسانی که مال برای آنها وقف می شود «موقوف علیه» گویند.

انواع وقف

وقف عام

به معنی وقف برای افراد نامحدود مثل دانشجویان رشته مهندسی مکانیک و یا وقف برای منافع عمومی مثل وقف برای ساخت درمانگاه.

وقف خاص

وقف برافراد مشخص و محدود مثل وقف بر اولاد یا وقف برای بیماران سرطانی بیمارستان دی.

تحویل (قبض) در وقف عام و خاص به عهده متولی است و در صورت عدم تعیین متولی در وقف خاص به عهده ی خود موقوف علیه یا نماینده ی آنان و در وقف عام به عهده ی حاکم است.

ویژگی های وقف

1. وقف کننده باید صاحب مال وقف شده باشد، وقف مال دیگری باطل است و وقف مالی که در رهن دیگری است صحیح نیست مگر شخص رضایت دهد.

2. عقد وقف نباید مدت داشته باشد عقدی که برای آن مدت ذکر شده است حق انتفاع رقبی است.

3. جهت وقف (راهی که قرار است منافع موقوفه در آن هزینه شود) باید مشروع باشد.

4. موقوف علیه باید مشخص باشند وقفی که موقوف علیه آن مشخص نیست باطل است.

5. وقف بر شخص معدوم باطل است مگر به تبع موجود به این معنا که واقف نمی تواند در حالیکه فرزندی ندارد برای نوه هایش مالی را وقف کند ولی اگر فرزندی داشته باشد می تواند به تبع وجود فرزندان برای اولاد آنها نیز وقف کند مثل اینکه بگوید مالم را برای فرزندانم نسل به نسل وقف می کنم.

6. وقف از عقودی است که به صورت مجانی یعنی بدون گرفتن هیچ پولی در ازای مال موقوفه ایجاد می شود و حتی شرط عوض در آن موجب باطل شدن این عقد است. مثال اگر شخصی بگوید مالی را برای فقرا وقف میکنم به شرطی که 10میلیون به من بدهند. این شرط باعث باطل شدن عقد می شود.

7. واقف نمی تواند مال را برای خود وقف کند.

8. عقد وقف با تسلیم و تحویل مال موقوفه کامل می شود و تا قبل از تسلیم واقف می تواند مفاد آن را تغییر داده یا حتی از وقف مال پشیمان شود ولی بعد از آن او دیگر هیچ حقی نسبت به مال موقوفه ندارد.

مقاله مرتبط:  شرایط و قانون وقف اموال چیست؟

اداره ی مال موقوفه

مال پس از وقف دارای شخصیت حقوقی می شود و اداره ی آن معمولا به عهده متولی تعیین شده توسط واقف قرار می گیرد و او می تواند این مسئولیت را بپذیرد یا رد کند و در صورتی که تولیت را بپذیرد عزل او ممکن نیست فقط در صورتی که تخلفی انجام دهد دادگاه برای انجام امور می تواند شخص دیگری را در کنار او نصب کند که در اصطلاح به این عمل ضم امین گویند. البته ممکن است که واقف برای متولی ویژگی مشخصی را شرط کند که اگر این ویژگی را از دست دهد خود به خود منعزل می شود در واقع سمت تولیت را از دست می دهد مثال این موضوع زمانی است که مثلا ویژگی امانت داری برای متولی، به عنوان یک شرط اساسی در نظر گرفته شده است و او به نحوی مرتکب خیانت در امانت می شود لذا به علت از دست دادن این ویژگی منعزل می شود.

اداره ی اوقاف متولی وقفیات عام است.

ممکن است واقف سهمی از منافع مال موقوفه را برای متولی به عنوان حق الزحمه او قرار دهد.

واقف می تواند برای انجام بهتر امور توسط متولی شخصی را نیز به عنوان ناظر مشخص کند.

• ناظر استصوابی ناظری است که متولی برای انجام تمام کارها باید با او مشورت کند و بدون نظر او نمی تواند کاری انجام دهد.
• ناظر اطلاعی ناظری است که متولی تمام کارهای خود را فقط به او اطلاع می دهد.

خرید و فروش ملک وقفی

فروش مال موقوفه فقط درشرایط خاصی امکان دارد:

• خرابی مال موقوفه به طوری که تعمیر یا اصلاح آن ممکن نباشد.
• اختلافات شدید حاصله بین موقوف علیهم طوری که بیم قتل و خونریزی رود.

اگر مال موقوفه فروخته شود باید با پول آن هدف واقف به نحو دیگری اجرا شود و برای اینکار کسب مجوز از سازمان اوقاف و امور خیریه ضروری است.

در بعضی موارد ممکن است با توجه به شرایط، نه فروش مال موقوفه ممکن باشد نه استفاده از آن. در این شرایط می توان مال موقوفه را اجاره داد.

مستاجر در صورت تمایل به ساخت بنا در زمین موقوفه باید ابتدا وجهی را به متولی پرداخت کند و تا اخر عمر نیز که زمین در اختیار اوست طبق روز اجاره بدهد ولی بنای ساخته شده در زمین موقوفه متعلق به خود مستاجر است و حتی پس از اخذ پایان کار می تواند برای آن سند نیز بگیرد.

وقف مال مشاع

هرگاه یکی از شرکا سهم خود از مال مشترک را وقف کند، وقف مال مشاع ایجاد می شود.

این وقف چه از نظر شرعی چه از نظر قانونی صحیح می باشد.

شریک برای وقف سهم خود نیاز به اذن و اجازه ی سایر شرکا ندارد ولی اداره ی آن با نظر و اجماع سایر شرکا امکان پذیراست در وقف مال مشاع متولی اختیار تام ندارد بلکه باید تمام کارهای مربوط به وقف را با نظر سایر شرکا انجام دهد. درست است که قانون اجازه ی وقف مال مشاع را بدون رضایت شرکا داده است اما تصرف مادی در آن باید با رضایت آنان باشد.

در این مورد باید توجه داشت که در هر موضوعی مخالفت حتی یکی از شرکا نیز اهمیت دارد و حتما باید برای انجام هر عمل، همه رضایت داشته باشند.

اگر مال وقف شده از اموال غیرمنقول (خانه ، زمین و امثالهم) باشد بهتر است در دفتر ثبت اسناد و املاک ثبت شود و اگر مال وقف شده از اموال منقول (ماشین و…) باشد نیز باید تشریفات مربوط به ثبت آن مثل ذکر موضوع وقفیت در سند مالکیت ناجا رعایت شود.