حضانت فرزند به معنی نگهداری و تربیت کودک است. مفهوم حضانت با ولایت و قیمومت متفاوت بوده و ممکن است یک نفر حضانت کودک و شخص دیگری ولایت یا قیمومت او را به عهده داشته باشد ممکن هم است که حضانت و ولایت طفل، هر دو به عهده یک نفر قرار گیرد.
حضانت فرزند قبل از طلاق و جدایی به عهده والدین است و هیچ یک از آنها حق ندارد دیگری را از ملاقات با کودک محروم کند.
اگر زنی، شوهر خود را از ملاقات با فرزندش منع کند، شوهر می تواند دادخواست الزام به عدم تمکین مطرح نماید علاوه بر این می تواند از دادگاه درخواست صدور دستور موقت کند تا بتواند طفل را ملاقات کند.
اگر مردی همسرش را از دیدار با طفل محروم کند، زن می تواند برای دیدار با طفل از دادگاه درخواست صدور دستور موقت نماید، همچنین در صورت داشتن دلایل قوی می تواند دادخواست طلاق دهد.
طبق قانون قدیم، فرزندان پسر تا دو سالگی تحت حضانت مادر بوده و پس از آن حضانت آنها به عهده پدر قرار می گرفت. اما با تصویب قانون جدید بعد از طلاق حضانت طفل (دختر یا پسر) تا 7 سالگی به عهده مادر و بعد آن به عهده پدر است.
حضانت فرزندان طبق قانون بعد از سن 7 سالگی به عهده پدر قرار می گیرد اما فرزندان بعد از رسیدن به سن بلوغ (دختران 9 سال و پسران 15 سال تمام قمری)، خودشان می توانند انتخاب کنند که پیش چه کسی زندگی کنند.
اگر پدر یا مادری که به موجب حکم دادگاه حضانت فرزند را به عهده دارد دچار جنون، بیماری صعب العلاج و واگیر دار یا مرگ شود حضانت طفل بر عهده والد دیگر قرار می گیرد.
همچنین اگر هر یک از والدین که حضانت طفل را بر عهده دارد بیماری روانی و فساد اخلاقی داشته باشد همچنین به کودک صدمه وارد کند، حضانت به عهده والد دیگر قرار می گیرد.
اگر حضانت طفل به عهده مادر باشد و مادر ازدواج مجدد کند، حضانت طفل بر عهده پدر قرار می گیرد مگر پدر طفل فوت کرده یا حضانت با توافق طرفین به عهده مادر قرار گرفته باشد.
اگر والدین کودک هر کدام به دلایلی شایستگی حضانت طفل را نداشته باشند، دادگاه تکلیف حضانت وی را مشخص خواهد کرد.
چه حضانت کودک به عهده پدر قرار گیرد چه به عهده مادر، ولایت طفل به عهده پدر و در صورت فوت یا غیبت پدر به عهده جد پدری است.
ولایت به این معنا است که پدر یا جد پدری باید نفقه طفل را تامین کرده و در واقع هزینه های زندگی طفل را بپردازند. همچنین اجازه خروج طفل از کشور، افتتاح حساب بانکی و کلا تمام امور مالی طفل به عهده پدر است.
نفقه فرزند عبارت است از هزینه مسکن، خوراک، پوشاک، تحصیل و سایر هزینه های فرزند. نفقه باید به دختر تا زمان ازدواج و به پسر تا زمانی که بتواند کار کند و منبع درآمد داشته باشد، پرداخت شود.
طبق قانون نپرداختن نفقه اولاد جرم بوده و مجازات آن از سه ماه و یک روز تا پنج ماه حبس در نظر گرفته شده است.
پدر یا مادری که حضانت طفل را بر عهده ندارد می تواند با طفل در زمان های مشخص دیدار کند. پدر و مادر طفل می توانند برای تعیین زمان ملاقات با هم توافق کنند اما اگر موفق به توافق نشوند، دادگاه زمان ملاقات را مشخص می کند.
اگر پدر یا مادر طفل دچار فساد اخلاقی هم باشند باز نمی توان آنها را از ملاقات طفل محروم کرد لذا در این صورت دادگاه فاصله زمانی ملاقات ها را بیشتر می کند. مثلا به جای هفته ای یک بار، ماهی یک بار طفل و والد باهم دیدار می کنند.