حضانت فرزند در صورت فوت والدین و موارد سلب حضانت - حق جو

حضانت در لغت به معنی پروراندن، تربیت کردن است و در اصطلاح نگهداری، پرورش و تربیت طفل است توسط والدین او. در واقع طبق قانون مدنی حضانت هم حق و هم تکلیف والدین است.

حضانت فرزند قبل از طلاق

حضانت فرزند قبل از جدایی والدین به عهده هر دو آنان است و هیچ یک نمی توانند مانع سرپرستی یا دیدار طفل با والد دیگرش شوند.

اگر زنی منزل مشترک را به همراه طفل ترک کند و مانع دیدار طفل با پدرش شود، شوهر می تواند از طریق دادگاه دادخواست الزام به تمکین و درخواست صدور دستور موقت برای دیدار با فرزند خویش را مطرح نماید.

اگر پدر، مانع دیدار فرزند با مادرش شود مادر می تواند با گرفتن دستور موقت از دادگاه فرزندش را ملاقات کند.

حضانت فرزند در طلاق

در زمان طلاق و جدایی والدین با توجه به مصلحت طفل طبق نظر دادگاه یا با توافق طرفین حضانت طفل بر عهده یکی از والدین قرار گرفته و والد دیگر فقط می تواند در زمان های خاص طفل را ملاقات کند.

قانون جدید حضانت فرزند پسر

طبق قانون سابق حضانت فرزند پسر در صورت طلاق والدین تا دو سالگی به عهده مادر و پس از آن به عهده پدر بود اما این ماده قانونی نسخ شده و طبق قانون جدید حضانت فرزند چه دختر و چه پسر تا 7 سالگی به عهده مادر و بعد از آن به عهده پدر قرار می گیرد. فرزندان تا سن بلوغ (دختران 9 سال تمام قمری و پسران 15 سال تمام قمری) با پدر خود زندگی می کنند پس از آن هر یک از فرزندان خود تصمیم می گیرند با چه کسی زندگی کنند. البته در تمام این موارد مصلحت طفل ارجح بر قانون است.

حضانت فرزند در صورت فوت یکی از والدین

اگر یکی از والدین فوت کند، حضانت بر عهده والد دیگر قرار می گیرد. اگر پدر فوت کند حضانت به عهده مادر خواهد بود حتی اگر جد پدری زنده باشد یا پدر قبل از فوت شخصی را به عنوان قیم تعیین کرده باشد. هزینه زندگی کودکان در این مورد به عهده جد پدری یا قیم است که باید آن را از اموال  خود کودکان تامین کنند.

حضانت کودک در صورت فوت والدین

اگر پدر و مادر طفلی فوت کنند در درجه اول حضانت او به عهده جد پدری قرار می گیرد. اگر جد پدری هم در قید حیات نباشد حضانت طفل به عهده وصی تعیین شده توسط پدر یا جد پدری قرار می گیرد.

اگر وصی تعیین نشده باشد نوبت به خویشاوندان طفل در طبقات ارثی می رسد. اگر تعداد خویشان طفل در یک طبقه ارثی زیاد باشند مثل آنکه طفل خاله، دایی، عمه و عموهای زیادی داشته باشد با قرعه حضانت به یکی از آنان سپرده می شود.

در صورتی که طفل هیچ فامیل و خویشی نداشته باشد حضانت او به عهده حاکم و مسلمین است. حضانت طفل بی سرپرست برای مسلمانان واجب کفایی محسوب می شود.

 

حضانت دائم فرزند

همانطور که گفته شد حضانت طفل هم حق و هم تکلیف والدین است. در طلاق توافقی طرفین می توانند توافق کنند که حضانت طفل به طور دائم به یکی از آنان سپرده شود، معمولا خانم ها برای دریافت حضانت فرزند حتی حاضر به ببخش مهریه خویش می شوند.

صرفا حضانت دائم به این معنا است که مادر می تواند پس از 7 سالگی هم حضانت طفل را بر عهده داشته باشد، حضانت دائم می تواند در موارد خاص سلب حضانت، از مادر سلب شود.

 

سلب حضانت از مادر

جنون

اگر مادر در حالیکه حضانت طفل را بر عهده دارد دچار جنون، بیماری واگیردار یا صعب العلاج شود. حضانت از او گرفته شده و به پدرش واگذار می شود. در صورت فوت پدر، حضانت به عهده جد پدری خواهد بود.

حضانت فرزند در صورت ازدواج مجدد مادر

اگر مادر پس از جدایی در حالیکه حضانت فرزند را به عهده دارد ازدواج مجدد کند، حق حضانت از او ساقط شده و به عهده پدر طفل قرار می گیرد اما اگر پدر طفل فوت کرده باشد، با وجود ازدواج مجدد حضانت از مادر سلب نخواهد شد.

کفر

این مورد در قانون ذکر نشده است اما طبق شرع اسلام اگر مرد مسلمان با زن کافر ازدواج کند، پس از طلاق حضانت فرزندان به عهده پدر است.

فساد اخلاقی و نگهداری طفل

اگر پدر یا مادری که حضانت طفل را به عهده دارد دچار فساد اخلاقی شود، به طوری که سلامت جسمی و روحی کودک در معرض خطر قرار گیرد، با تقاضا قیم، والد دیگر، خویشاوندان کودک یا مدعی العموم محکمه حضانت والد فاسد را سلب می کند.