ضرب و جرح، دفاع مشروع، مجازات ضرب و شتم - حق جو

تعریف ضرب و جرح

ضرب و جرحی که در نتیجه نزاع و دعوا عمدی یا هر عمل دیگری انجام و باعث ایراد صدمه و آسیب به دیگران شود طبق قانون مجازات دارد و مرتکب آن با توجه به میزان و نوع صدمه به پرداخت دیه و قصاص محکوم می شود.

منظور از ضرب، صدماتی است که باعث خونریزی و زخم ظاهری نمی شود مثل شکستگی استخوان و منظور از جرح، صدماتی است که باعث خونریزی و ایجاد زخم ظاهری می شود مثل بریدگی.

دفاع مشروع

دفاع مشروع عملی است که شخص برای حفاظت از جان، مال، ناموس، آزادی خود یا دیگران در مقابل تجاوز یا خطر احتمالی انجام می دهد مثل قتل، ایراد ضرب و جرح و… که این اعمال ذاتا جرم اهستند منتها در صورتی که با شرایط خاصی همراه باشد، دفاع مشروع محسوب شده و مجازاتی ندارند.

شرایط دفاع مشروع

• دفاع باید متناسب با میزان خطر باشد نه بیشتر از آن
• امکان اطلاع به مامورین نیروی انتظامی وجود نداشته باشد یا مامورین انتظامی به تنهایی توان مقابله با خطر را نداشته باشند.

وجود این دو شرط برای مشروع تلقی شدن عمل مجرمانه لازم وضروری است.

نکته دیگری که باید بخاطر داشته باشد این است که دفاع شما از دیگران زمانی مشروع تلقی می شود که خود شخص قدرت دفاع نداشته و احتیاج به کمک داشته باشد.

ضرب و جرح های دسته جمعی

در ضرب و جرح های دسته جمعی، قانونگذار برای همه شرکت کنندگان چه صدمه وارد کرده باشند چه صدمه دیده باشند مجازات تعیین کرده است.

اگر منازعه (دعوا) باعث نقص عضو شود مجازات شرکت کنندگان در آن 6 ماه تا 3 سال حبس و اگر باعث ضرب و جرح شده باشد 3 ماه تا 1 سال حبس است.

کسانی که در دعاوی دسته جمعی ادعا می کنند که برای وساطت یا خاتمه دادن یا دفاع از طرفین دعوا وارد مهلکه شده اند باید این موضوع را با دلایل موجه اثبات کنند.

ضرب و جرح عمدی

هر شخصی که به طور عمد و با سو نیت به دیگری ضربه بزند و باعث شکستگی یا از کار افتادگی اعضا او، بیماری دائم، از بین رفتن یا نقص حواس پنجگانه اش شود در مواردی که قصاص قابلیت انجام نداشته باشد به حبس از 2 تا 5 سال و در صورت خواست مجنی علیه به پرداخت دیه محکوم می شود.

اگر شخصی غیر عمدی عملی را انجام دهد که عمل او نوعا باعث ضرب و جرح به دیگری شود، عمل این شخص هم عمدی محسوب می شود به عبارت دیگر شخص قصد ندارد ولی کاری که انجام می دهد نوعا اسیب زننده است. مثل اینکه بدون قصد آجری را به سمت شخصی پرتاب کند و سر شخص بشکند.

گاهی هم ممکن است فرد نه قصد آسیب زدن به دیگران را داشته باشد نه عملش نوعا باعث صدمه شود ولی عمل او نسبت به شخص خاصی به علت بیماری، پیری یا… منجر به آسیب شود مثل ترساندن پیرمرد که باعث سکته شود این عمل هم عمدی محسوب می شود.

اینکه ضرب و جرح با چه وسیله ای ایجاد شود تفاوتی ندارد چه با چوب باعث شکستگی استخوان شوید چه بدون وسیله و با استفاده از ضربات دست و پا به دیگری خسارت وارد کنید، نوع جرم و مجازات شما برحسب نوع و مقدار صدمه ایجاد شده، تعیین می شود.

اگر در این موارد ضرب و جرح با چاقو، اسلحه و … ایجاد شده باشد استفاده از این وسایل 3 ماه تا 1 سال حبس دارد.

مجازات جرم ضرب و شتم

مجازات ضرب و شتم بر اساس اینکه نزاع منجر به چه آسیبی شود تفاوت دارد.

اگر نزاع منجر به قتل شود مرتکب به 1 تا 3 سال، منجر به نقص عضو شود 6 ماه و اگر منجر به ضرب و جرح شود به 3 ماه تا 1 سال حبس محکوم می شود.

البته این مجازات به معنی عدم قصاص یا دیه نیست ابتدا حبس می شود و پس از پایان مدت حبس، قصاص می شود یا دیه را می پردازد.

اگر ضرب و جرح ایجاد شده از نوعی بود که قابلیت قصاص داشت، قصاص انجام می شود برای انجام قصاص رعایت تساوی اهمیت دارد یعنی شخص مرتکب به همان میزان که صدمه وارد کرده است قصاص می شود نه بیشتر.

مثلا اگر شخص مرتکب باعث قطع دست راست دیگری شده است، دست راستش قطع می شود. استثنایی که در این موارد وجود دارد این است که گاهی شخص باعث قطع دست راست دیگری می شود درحالیکه خودش دست راست ندارد اینجا به جای دست راست، دست چپ او قطع می شود و اگر کلا دست نداشته باشد پایش قطع می شود. البته به یاد داشته باشید این قاعده فقط در مورد دست اجرا می شود نه سایر اعضا پس اگر مثلا شخصی باعث از بین رفتن گوش سمت راست دیگری شد درحالیکه خودش گوش راست ندارد انجام قصاص در مورد این شخص منتفی است.

گاهی برای اجرای قصاص رعایت تساوی ممکن نیست مثلا سوختگی، شکستگی، جراحت عمیق این گونه اعمال را نمی توان دقیقا اجرا کرد طوریکه تساوی رعایت شود ازین رو در مورد این گونه صدمات، به جای اجرای قصاص دیه پرداخت می شود.